NET TÜRK -  Ağır ekonomik kriz altında bugün 1 Mayıs İşçi Bayramı için meydanlara çıkacak milyonlarca emekçi, hem işçi sınıfının durumunu ortaya koyacak hem sorunları dile getirecek hem çözüm önerilerini sıralayacak. Özellikle, ekonominin küçülmesiyle yükselen işsizlik, artan enflasyonla eriyen ücretler meydanların temel konusu. Çalışan hakları açısından “son kale” olarak nitelendirdikleri kıdem tazminatının, bir fona dönüştürülmeye çalışılması ise bu yılki 1 Mayıs’ın kırmızı çizgisi. işte emekçinin bu yılki 1 Mayıs gündemi: 

İşsizlik artıyor

Ocak ayı itibarıyla istihdam edilen kişi sayısı 27.1 milyon kişiye geriledi. Bu rakam geçen yılın aynı ayında 28 milyon kişiydi. Dar tanımlı işsiz sayısı ise 3 milyon 409 binden 4 milyon 668 bin kişiye çıktı. İşsizlik oranı da yüzde 10.8’den yüzde 14.7’ye yükseldi. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 22.1. Ayrıca Avrupa Birliği’nde dar tanımlı işsizlik oranı ortalaması yüzde 6.4.

Ücretler eriyor

Türk-İş’in araştırmasına göre, 4 kişilik ailenin açlık sınırı 2 bin 107 lira, yoksulluk sınırı ise 6 bin 863 lira. Bugün yaklaşık 7 milyon işçi asgari ücret alıyor. Özellikle bu 7 milyon çalışan için asgari ücret çoktan açlık sınırının altında indi. Oysa sadece bekar bir çalışanın aylık yaşam maliyeti tutarı 2 bin 601 lira.

Merkez Bankası’nın (TCMB) dün açıkladığı enflasyon raporunda da reel ücretlerdeki düşüşe işaret edildi. Raporda, “İşsizlik oranlarındaki artışın sürdüğü 2018 yılının son çeyreğinde nominal ücretlerdeki yıllık artış oranı yüzde 12 olarak gerçekleşmiş, ancak bu oran enflasyon oranının (yüzde 20.3) altında kaldığı için reel ücretler yıllık bazda gerilemiştir” denildi.

Memur zorda

Hükümet ile Memur-Sen’in imzaladıkları toplu sözleşme memur ve memur emeklilerini bu yıl için yüzde 4+5’lik zamma mahkum etti. Oysa enflasyon yüzde 20’lerde Bugün ortalama memur maaşı 3 bin 786 lira. Türkiye Kamu-Sen’in araştırmasına göre memurun sadece gıda ve barınma için yaptığı harcamaların toplamı 2 bin 498 lira.

Emekli yoksul

Türk Emekli-Sen’in araştırmasına göre, yaklaşık 12.5 milyon emeklinin en az yarısı 1200 liranın altında maaş alıyor. Aylık 900-1000 lira maaş alan emekliler var. Son emekli maaşları da şöyle: Tarım emeklisi 1189 lira, esnaf emeklisi 1595 lira, SSK emeklisi 2000 öncesi 1818 lira, 2000 sonrası 1125 lira. Memur emeklisi 2 bin 379 lira.

‘Kadrolu’ya zam şoku

Kamuda kadroya, belediyelerde ise şirketlere geçirilen 1 milyona yakın işçi, 2020 sonuna kadar 6 ayda bir yapılacak yüzde 4’lük zamlara mahkum edildi. Bu işçiler enflasyon farkı alamıyor. Kamudaki işçilere verilmesine karşın, belediyede şirketlere geçirilen işçilere 52 günlük ikramiyeleri de ödenmiyor.

KİT ve geçici işçi mağdur

Hükümet kamudaki işçileri kadroya alırken, kamu iktisadi teşebbüslerindekilerle (KİT) birlikte 100 bine yakın işçiyi kapsam dışında bıraktı. İşçiler kadro istiyor. Geçici işçiler de kadro bekliyor. Mevsimlik işlerde çalıştırılan işçiler 6 aydan sonra işten çıkarılıyor. Bu işçilere işsizlik maaşı da ödenmiyor. Sendikalar, geçici işçilerin çalışma sürelerinin uzatılmasını ve kadroya alınmasını istiyor.

ANALİZ 1: 1 MAYIS NEDİR?

"...

1 Mayıs Türkiye’de ilk kez 1923 yılında Amele Bayramı olarak kutlanmaya başlandı. Ama 2008’e kadar 1 Mayıs kutlamaları yasaklanmıştı. 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı 2008’de yeniden resmi tatil ilan edildi ve Taksim’de kutlandı. Şimdi pek çok insan 1 Mayıs tarihini merak ediyor.

İşçilerin birlik ve dayanışma günü olan 1 Mayıs yarın tüm dünyada olduğu gibi Türrkiye’de de kutlanacak. Türkiye’de ilk kez 1923’te resmî olarak kutlanan 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, işçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanan, birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günü.

 İlk kez 1856’da Avustralya’nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri, günde sekiz saatlik iş günü için Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar bir yürüyüş düzenlediler.

1 Mayıs 1886’da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bıraktılar. Chicago(Şikago)’da yapılan gösterilere yarım milyon işçi katıldı. Luizvil’de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. O dönemde Luizvil’deki parklar, siyahlara kapalıydı. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte Ulusal Park’a girdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından, ‘Böylece önyargı duvarı yıkılmış oldu’ şeklinde yorumlanmıştı.

Bu gösteriler 1 Mayıs’ı izleyen günlerde tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs’ta kanlı Haymarket Olayı’na yol açtı.

Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü ” olarak kutlanmasına karar verildi. Böylece ikinci gösteri 1890 yılında yapılabildi.

Zamanla 8 saatlik işgünü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı. Günümüzde birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs’ı işçiler büyük kitle gösterileriyle kutlar.

..."

ANALİZ 2: TÜRKİYE’DE 1 MAYIS’IN TARİHÇESİ

"...

Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik’ti ve 1911 yılında burada tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar.

1912 yılında İstanbul`da ilk defa 1 Mayıs kutlaması gerçekleşti.

1923 yılında 1 Mayıs günü yasal olarak “İşçi Bayramı” ilan edildi.

1924`te hükümet kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.

1925`te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, İşçi bayramını kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.

1935 yılında 1 Mayıs`a “Bahar ve Çiçek Bayramı” adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.

Türkiye Cumhuriyeti döneminde işçi hareketleri yüzyılın ikinci yarısından itibaren ivme kazandı.

1976 yılında uzun yıllar sonra ilk defa geniş katılımlı 1 Mayıs kutlaması Taksim`de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu`nun organizasyonu altında gerçekleşti.

1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı’nda yaklaşık 500 bin kişiyle en geniş katılımlı 1 Mayıs toplantısı düzenlendi. Ancak, göstericilerin üzerine ateş açıldı ve göstericilerden 34’ü, yaralanarak ve üstlerine ateş açılması sonucu çıkan izdihamda ezilerek öldü. 1977 yılının 1 Mayıs günü, tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti. Askeri darbe hazırlığı olarak yapıldığı MİT tarafından Başbakan Süleyman Demirel’e rapor edilince, Kara Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun derhal re’sen emekliye sevkedildi.

1978’de yüzbinlerce kişi tarafından Taksim Meydanı’nda kutlandı.

1979`da Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul`da miting yapılmasına izin vermedi, sokağa çıkma yasağı ilan etti. Buna rağmen İstanbul sokaklarında yüzbinlere ulaşan rakamlarla 1 Mayıs kutlandı.

1981`de Milli Güvenlik Konseyi 1 Mayıs`ı resmi tatil günü olmaktan çıkardı.

1989`da trafik polisinin açtığı ateş sonucu işçi Mehmet Akif Dalcı yaşamını yitirdi.

1996`da Taksim Meydanı’nın yasaklı olduğu gerekçesiyle Kadıköy`de düzenlenen 1 Mayıs kutlamalarına yaklaşık 150 bin kişi katıldı.

2006 yılında en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu. Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında Rıhtım Caddesi`ne yürüdü. Düzenlenen miting sonrası saat 16:00 sularında gruplar tamamen dağıldı.

2007 yılında 1 Mayıs’ı tekrar Taksim’de kutlayarak aynı zamanda 1977’de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 100’den fazla kişi yaralandı. Valiliğe göre 580, diğer kaynaklara göre 700’e yakın gözaltı gerçekleşti

2008 Nisan’ında, 1 Mayıs’ın “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanması kabul edildi.

2009 Nisan’ında Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilen önergeden sonra 1981’den sonra tekrar resmi bayram olarak kabul edildi.

2009 Nisan Taksim’e çıkılmasına izin verilmedi.

2010 1 Mayıs 140 bin kişinin katılımıyla Taksim’de kutlandı.

Bugün ise, Türkiye’de demokrasinin kalitesindeki sorunlarla beraber  Mayıs’ın Taksim’de kutlanması yeniden yasak.  Sabah itibarıyla, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları dolayısıyla Taksim Meydanı’na çıkan yollar araç trafiğine kapatıldı.

Polis ekipleri, sabah saatlerinden itibaren Taksim Meydanı’na çıkan Tarlabaşı Bulvarı’nı, Mete, Gümüşsuyu, Sıraselviler, Halaskargazi, Ortaklar, Aytekin Kotil ve Cumhuriyet caddeleri ile ara yolları araç trafiğine kapattı. Ekipler, meydana çıkan yolların giriş kısımlarına polis araçları ve bariyerler koyarak önlem aldı.

..."

www.netturk.com.tr